Ik begon Omgaan met ongemak in coaching en training te schrijven tijdens de covid-pandemie in 2020. Wereldwijd werden we allemaal verrast door deze plaag, die een enorme impact had (en voor sommigen nog steeds heeft) op onze gezondheid, maar ook op sociaal, economisch, financieel en politiek gebied. We werden eveneens mentaal diep geraakt door alle gevolgen van dit virus. Naast de ziekte zelf, met dramatische gevolgen als het overlijden van dierbaren, deden de sociale gevolgen als afstand houden, mondkapjes dragen, sociaal isolement en de lockdowns ons dagelijks leven op zijn grondvesten schudden. Zelf ben ik in die beginperiode niet getroffen door het virus. Maar ik kon net als iedereen mijn werk niet meer doen zoals voorheen, en mijn vrienden en familie niet meer ontmoeten. Ik heb in die tijd in mijn eentje veel gewandeld, en me afgevraagd hoe we eigenlijk reageren als de dingen niet lopen zoals we hopen of gepland hadden. Ik werd zelf heen en weer geslingerd tussen ongeloof (dat dit anno 2020 gebeurt), berusting (dat was te voorspellen met de globalisering), moedeloosheid (hoe lang gaat dit nog duren?) en aanpassing (wandelen en gaan schrijven). Ik vroeg me af hoe ikzelf omga met ongemak in mijn leven. Ik noemde het ongemak, want zo ernstig waren de gevolgen voor mij persoonlijk niet. En als ik het vergeleek met hoe mensen in andere landen dagelijks moeten strijden tegen armoede, uitbuiting, ziektes en uitzichtloosheid, dan was dit nog te overzien.
Ongemak?
Het woord ongemak is dan ook bij grote ingrijpende levenssituaties niet goed gekozen. De gevolgen van diverse crises, zoals de covid-pandemie, maar bijvoorbeeld ook de klimaatcrisis zorgen voor meer dan ongemak. Grote overstromingen of juist extreme droogte leveren voor de bewoners van deze gebieden levensbedreigende situaties op. Hun dagelijks leven en de resultaten van hun werk staan op het spel. Woorden als moedeloosheid, wanhoop, uitzichtloosheid zijn dan waarschijnlijk meer van toepassing. Ook de kindertoeslagenaffaire, de gevolgen van de aardbevingen in Groningen, de stikstofproblematiek, maar ook het ingrijpende verlies van een dierbare, leveren iets anders dan ‘ongemak’ op. In dit boek beperk ik me tot ongemak dat je als begeleider kunt ervaren bij individuele coaching, teamcoaching, trainingen en organisatieadviestrajecten. Opeens glij je uit over een onverwachte en ongeplande bananenschil en wat dan?
Reacties op ongemak
Mijn fascinatie voor het thema ‘Als het niet loopt zoals je hoopt’ werd versterkt door allerlei reacties op de pandemie en de maatregelen van de overheid. De felle reacties op de lockdowns, de protesten en demonstraties, culminerend in bizarre complottheorieën, gaven mij veel te denken. Wat gebeurt er met ons als de verwachtingen die we hebben van ons leven doorkruist worden door onaangename gebeurtenissen? Hoe reageren we als onze plannen voor de toekomst omver geworpen worden? Hoe gaan we om met het ongemak dat opkomt als we geen regie meer hebben over een deel van ons leven? Ik zou het arrogant vinden als ik zou pretenderen met dit boek een pasklaar antwoord te geven over hoe om te gaan met dergelijke ingrijpende gebeurtenissen. Maar ik hoop dat enkele overwegingen uit dit boek toch ook van nut kunnen zijn bij dit soort situaties.
Focus op werksituaties
Mijn focus in dit boek ligt op werksituaties en niet op grote maatschappelijke gebeurtenissen. Hoe reageer ik als ik tegenslag ervaar in mijn werk? Wat doe ik als mijn interventies als coach of trainer niet het gewenste effect hebben? Hoe verhoud ik mij tot onverwachte reacties van deelnemers aan een teamcoaching? Wat doe ik als mijn zorgvuldig voorbereide draaiboek aan een training al bij de start onbruikbaar is, omdat mensen te laat komen en er bij aanvang al onverwachte conflicten in de groep op tafel komen? Wat doet het met me als ik kritiek krijg op mijn aanpak? Kortom, hoe ga ik om met ongemak?
Filosofie en psychologie over ongemak
Ik vroeg me af wat filosofische stromingen (zoals boeddhisme en taoïsme) en psychologische richtingen (zoals psychoanalyse en Voice Dialogue) hierover te zeggen hebben. Ik begon mijn kennis van diverse stromingen opnieuw te bekijken met de focus op het thema ongemak. Ik ontdekte dat er verschillen waren in hoe elke stroming ongemak definieert. Maar ook dat er verrassende overeenkomsten zijn in hoe deze stromingen denken over het omgaan met ongemak.
Mijn boek verschijnt in maart 2024 bij Boom Amsterdam.
René Meijer
ISBN 9789024464494| NUR 808 | € 23,50 | maart 2024 | 160 pp | 15 x 23 cm | paperback | e-book ISBN 9789024464500| € 18,95 | Boom, Amsterdam
